Zeki Kıral

Zeki Kıral

Kendine özgü karakter bütünlüğü,zerafeti,insana ve doğaya olan sevgisi,saygısı,nüktedanlığını estetikler bütünü olarak tuvallerine aktarmıştır.Resimlerini izleyenler, kendisini o büyülü ve mütevazi kişiliğin  yarattığı İstanbul hayatının içinde hisseder.Boğaziçinin kıyılarında balık avlayan,ağ çeken,şekerlemeciden şeker alan,balon tutan,niyetçiden niyet çeken çocukları;uçan kuşları,rüzgarla savrulan ağaçların dökülen yapraklarını hümanist bir mütevazilikle üst düzey özgün biçimde resmeden Zeki Kıral değerlerimizi tuvallerinde yaşamlandırıyorken, aslında; kendisi hakkında bahsedilen tüm özelliklerinin tuvalde yaşam bulmuş hali olarak sanat severlerin karşısına çıkıyor.

Zeki Kıral  1960’lı yıllarda hat sanatımızdan esinlenerek soyut ürünler verdi.Hayal oyunumuzun ünlü figürleri Karagöz ve Hacivat’la birlikte halk sanatımızın yerel motiflerini de kullanarak,kendine özgü bir yorum ve anlatım içinde eski İstanbul görünümlerini resmetti,yeni  sergisinde bu eski çalışmalarının günümüzde yeniden yorumlanmış bazı örnekler ve eski dönem çalışmalardan örnekler yer alıyor!..

Bugüne kadar 56 kişisel serginin yanı sıra yurt içi ve yurtdışında pek çok karma ve grup sergilerine katıldı.

Bir yandan İstanbul Üniversitesi’nde öğrenim görürken,bir yandan da Güzel Sanatlar Akademi’sinin Yüksek Resim Bölümü’nü  derece ile bitirdi (1952). Akademiye devam ederken bir taraftan mimarlık eğitimi aldı. İstanbul Belediyesi Beyoğlu şubesinde imar müdürlüğü yaptı, bu dönemde 1960 askeri ihtilal döneminde zamanın asker belediye başkanın gelir getirici proje istemesi üzerine Taksim meydanı ( günümüzde yıkılan) Gezi Parkı'ının ünündeki  dükkanları yaptırmış ve en sonuna Sanat Galeri'si eklemiştir.

Zeki Kıral 1927’de İstanbul’da doğmuş.Akademiye öğrenci olduğu yıl İbrahim Çallı Hoca tarafından kendi atölyesine alınmış.Çallı,Feyhaman ve Hikmet Onat aynı atelyeyi paylaşmaktadır.Cevat Dereli Çallı’nın,Ali Çelebi Feyhaman’ın ve Ayetullah Sümer de Hikmet Hocanın asistanıdır.

      Kıral,Akademiden 1952’de mezun olur.Akademi öğrenciliği ve onu izleyen yakın yıllar Tollu,Çelebi,Kocamemi’nin sanatından,görüşlerinden etkilendiği,konstrüktif tavırda çok başarılı kompozisyonlar oluşturur,devamlı çalışır.Olgun bir paletin loş mekanlarda egemen olduğu bu dönem resimlerinde disiplinli,özgün kişilikli bir ustalık sergilenir.

      Zeki Kıral’ın Çallı,Feyhaman ve Ali Çelebi’yle sanatsal iletişimin baskın olduğu hoca-öğrenci ilişkisi zaman içinde saygın,sıcak,yakın bir dostluğa hatta arkadaşlığa dönüşür.Özellikle Çelebi’nin bu dostlukta Zeki Kıral’ın günümüze uzanan sanat görüşünü,inancını da renklendiren,biçimlendiren önemli bir etkileşim yaratmış olduğu da düşünülebilir.

        Kıral bu efsane kişiliklerle,hocalarla çalışmış,etkilerini yaşamış.tatmış olabilmenin mutluluğunu,anılarını anlatabilen ender ressamlardandır.

       1950’li yıllarda,soyut sanat rüzgarlarının saçlarımızı uçurduğu yıllardır.Bu Heyecanlı rüzgar bir süre Zeki Kıral’ı da etkiler.Kıral da bu dönemde geleneksel sanatlardan,minyatürden,yerel motiflerden,hat sanatından esinlenmiş düzenlemelerle eski İstanbul görünümleri,saltanat kayıkları,Karagöz ve Hacivat figürlerinin başrolde olduğu,değişik hikayelerden, masallardan,sahnelerden oluşturulmuş,düzlemci,bol renkli,soyutlamaya dönük kompozisyonlar çalışır.

Bu kompozisyonlarından biri 1961’de Paris Modern Sanatlar Müzesi’nde,çağdaş dünya sanatçıları sergisine alınır.

1956’da yeni inşa edilen Büyük Millet Meclisi binasına konacak yurt resimleri için görevlendirildiği Afyon’da başarılı kompozisyonlar üretir.

1957’de Saim Özeren ve Şefik Bursalı ile birlikte “Altılar Grubu”nu kurar,bu büyük ustalarla İstanbul’dan,doğadan çalışmalar yapar.UNESCO Plastik Sanatlar Komisyonu’na,Türkiye Ressamlar Cemiyeti ve Türkiye Güzel Sanatlar Federasyonu başkanlıklarına seçilir.1957’de Ressamlar Cemiyeti yarışmasında ve 1959’da İstanbul Belediyesi Sanat Şenliği’nde birincilik ödülleri ve 7 onur ödülü sahibi olur.

Selim Turan,Leyla Gamsız,Kristin Saleri,Zerrin Bölükbaşı,Hüseyin Gezer,Şadan Bezeyiş,Nuri Abaç,Şükriye Dikmen,Dinçer Erimez’le birlikte “Bizim Grup” sergilerini düzenler.

Bugünlerde Zeki Kıral Şişli’deki görkemli etelyesinde heyacanlı ve başarılı geçmişin rehavetine kapılmadan yıllardır benimsediği temel kurallar ve fırça ustalığıyla yeni ve coşkulu resimler yapıyor.

Prof.Dinçer